Yapay Zeka ile İnsan Kaynakları Verimliliği: CV Tarama, Mülakat Planlama

Giriş: İK Departmanının En Büyük Sorunu

"100 CV geldi, hepsini okumam 10 saat sürer. Sonra mülakatları planla, referans kontrolleri yap... Bir pozisyon için işe alım süreci 6-8 hafta sürüyor."

Bu, Türkiye'deki KOBİ'lerin %70'inin yaşadığı gerçek. İnsan kaynakları ekipleri, rutin işlerle boğuşurken stratejik çalışmalara (kültür geliştirme, çalışan bağlılığı, eğitim) zaman kalmıyor.

Yapay zeka, İK süreçlerini 80%'e varan oranlarda otomatikleştiriyor. Bu yazıda, CV tarama, mülakat planlama, referans kontrolü ve adaylara geri bildirim süreçlerinde AI'ın nasıl kullanılacağını anlatacağız.

İK Süreçlerinde AI Kullanım Alanları

1. CV Tarama ve Ön Eleme

Geleneksel Süreç:

• 100 CV gelir → İK çalışanı her birini 5-10 dakika okur (8-16 saat)
• Manuel notlar alır, Excel'de karşılaştırır
• Subjektif değerlendirme: "Bu adayı sevdim" vs "CV'si sıkıcı"
• Zaman: 2-3 gün

AI ile Süreç:

• 100 CV → AI otomatik analiz (10 dakika)
• Her aday için puanlama: Deneyim, eğitim, beceriler, iş değiştirme sıklığı
• Objektif kriter: "5+ yıl deneyim, İngilizce, ekip yönetimi tecrübesi" → evet/hayır
• En uygun 15 aday otomatik sıralanır
• Zaman: 30 dakika (sadece sonuçları gözden geçir)

Gerçek Vaka: 80 Kişilik Yazılım Şirketi

2. Mülakat Planlama Otomasyonu

Geleneksel Süreç:

1. İK, adaya e-posta gönderir: "Hangi tarihler uygun?"
2. Aday 3 tarih önerir
3. İK, mülakatçıların takvimlerini kontrol eder
4. Uygun saati bulur, toplantı odası rezerve eder
5. Herkese davet gönderir
6. Aday "o saat olmaz" derse, baştan başla

Süre: Aday başına 15-30 dakika, 20 aday = 10 saat

AI ile Süreç:

1. AI, adaya link gönderir: "Uygun olduğunuz saatleri seçin"
2. Aday, takvimden saat seçer
3. AI, mülakatçıların takvimlerini otomatik kontrol eder, uygun saati bulur
4. Toplantı odası otomatik rezerve edilir
5. Herkese davet ve hatırlatma mesajları otomatik gönderilir

Süre: Tamamen otomatik, İK müdahalesi 0

3. Ön Mülakat (Video veya Ses)

Sorun: 40 adayla ön mülakat yapmak = 40 × 30 dakika = 20 saat

AI Çözümü:

• Adaya otomatik video mülakat linki gönderilir
• AI, standart 5-10 soru sorar (ses veya video)
• Aday yanıtlarını kaydeder
• AI, yanıtları analiz eder:
  • İletişim becerileri
  • Teknik bilgi seviyesi
  • Motivasyon ve uyum
• En iyi 15 aday, gerçek mülakata çağrılır

Örnek AI Mülakat Soruları (Yazılım Geliştirici)

1. "Son projenizde karşılaştığınız en zor teknik problemi anlatın. Nasıl çözdünüz?"
2. "Ekip içinde fikir ayrılığı yaşadığınız bir durumu paylaşın. Nasıl bir çözüm buldunuz?"
3. "3 yıl sonra kendinizi nerede görüyorsunuz?"
4. "Neden bu pozisyona başvurdunuz?"

AI, yanıtları değerlendirirken şu kriterlere bakar:

• Cevap uzunluğu ve detay seviyesi
• Anahtar kelimeler (örn: "ekip çalışması", "problem çözme")
• İletişim netliği
• Duygusal ton (motivasyon, heyecan vs kayıtsızlık)

4. Referans Kontrolü Otomasyonu

Geleneksel Süreç:

• İK, adaydan referans isimleri ister
• Her referansı arayıp 10-15 dakika konuşur
• Notlar alır, rapor hazırlar
• 5 aday × 2 referans = 10 görüşme = 3 saat

AI ile Süreç:

• AI, referanslara otomatik e-posta veya SMS gönderir
• Standart sorular sorar: "Adayın iş performansını 1-10 arasında değerlendirir misiniz?"
• Referanslar online formu doldurur (5 dakika)
• AI, yanıtları analiz eder, rapor hazırlar
• İK'ya özet sunulur: "3 referanstan 2'si çok olumlu, 1'i orta seviye"

5. Adaylara Otomatik Geri Bildirim

Sorun: 100 adaya "maalesef uygun görülmediniz" e-postası göndermek zaman alıyor. Çoğu şirket hiç geri bildirim vermiyor → kötü işveren markası

AI Çözümü:

• Her adaya otomatik, kişiselleştirilmiş geri bildirim
• "Deneyiminiz harika, ancak bu pozisyon daha senior seviye gerektiriyor. Gelecek açılışlardan haberdar olmak ister misiniz?"
• Aday havuzu oluşturma: Uygun olmayan adaylar, sonraki pozisyonlar için saklanır

Maliyet ve ROI Analizi

Senaryo: 50 Kişilik Şirket (Ayda 3-4 İşe Alım)

Geleneksel İK Maliyetleri (Aylık):

Süreç	Zaman	Maliyet (TL)
CV Tarama (4 pozisyon × 80 CV)	40 saat	16,000
Mülakat Planlama (20 aday)	10 saat	4,000
Ön Mülakat (20 aday × 30 dk)	10 saat	4,000
Referans Kontrolü (4 aday × 2)	3 saat	1,200
Geri Bildirim (80 aday)	4 saat	1,600
Toplam	67 saat	26,800 TL

AI ile İK Maliyetleri (Aylık):

Süreç	Zaman	Maliyet (TL)
CV Tarama (AI otomatik)	2 saat	800
Mülakat Planlama (AI otomatik)	0 saat	0
Ön Mülakat (AI video)	2 saat	800
Referans Kontrolü (AI otomatik)	0.5 saat	200
Geri Bildirim (AI otomatik)	0 saat	0
AI Ajanı Kirası (Flowmind)	-	10,000
Toplam	4.5 saat	11,800 TL

Tasarruf:

• Zaman: 67 saat → 4.5 saat = 62.5 saat tasarruf
• Maliyet: 26,800 TL → 11,800 TL = 15,000 TL/ay tasarruf
• ROI: İlk aydan itibaren kar

Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Objektiflik ve Önyargı

Risk: AI, geçmiş verilere dayalı önyargılar taşıyabilir (örn: "erkek adaylar teknik pozisyonlarda daha başarılı" gibi yanlış bir pattern)

Çözüm:

• AI'ın kararlarını düzenli denetleyin
• Cinsiyet, yaş, etnik köken gibi hassas verileri AI'dan gizleyin
• Son karar her zaman insana ait olmalı (AI sadece öneri sunar)

2. Aday Deneyimi

Risk: "Robota başvuru yaptım, robota red yedim" hissi → kötü işveren markası

Çözüm:

• AI'ın varlığını şeffaf açıklayın: "İlk elemede AI destekli sistem kullanıyoruz"
• Kişiselleştirilmiş geri bildirim: "Deneyiminiz harika, ancak..." yerine "CV'niz incelendi, teşekkürler"
• Adaylara her zaman insan iletişim seçeneği sunun

3. KVKK Uyumu

CV'ler kişisel veri içerir. KVKK'ya uygun işlem şart:

• Adaydan açık rıza alın: "CV'niz AI sistemi ile işlenecektir"
• Veriyi sadece işe alım amacıyla kullanın
• İşe alım bitince, adayların verilerini silin (veya aday havuzuna alınacaksa rıza isteyin)

Sonuç: İK Ekipleri, Stratejik İşlere Odaklanıyor

AI, İK'yı "CV okuma makinesi"olmaktan çıkarıp, gerçek insan kaynakları stratejilerine odaklanmaya zorluyor:

• Çalışan bağlılığı programları
• Kariyer gelişim planları
• Şirket kültürü inşası
• Eğitim ve mentorluk

Sonuç: Daha mutlu ekip, daha düşük devir oranı, daha hızlı işe alım.